Balkan beat lijkt een blijvertje. Pionier Boban Markovic speelt woensdag op de Bossche Parade.
door Dieter van den Bergh
Brabants Dagblad 3 mei- Een mooie urban legend, en helemaal des zigeuners: de koperblazende president Clinton zou zo onder de indruk zijn geweest van het trompetspel van Boban Markovic dat hij in 1999 de bombardementen op Servië voortijdig staakte. Voor de goede orde: de regen aan NAVO-bommen had al veel leed veroorzaakt in de regio waar Markovic vandaan komt.
Vanuit het Zuid-Servische dorp Vladicin Han leidde Boban Markovic (1964) jarenlang zijn dertienkoppige ‘orkestar’. Als solotrompettist won hij meerdere keren de gouden trompet op het toonaangevende nationale blaasfestival in Guca. Vier jaar geleden droeg hij het dirigentstokje over aan zijn zoon, trompettist Marko (1988), volgens zigeunertraditie op zijn 18e verjaardag. Marko leidt nu - niet minder virtuoos - het Boban i Marko Markovic Orkestar, een trekker op het Noord-Zuid Bevrijdingsfestival 5 mei in Den Bosch.
Boban Markovic is een pionier van de ‘balkan beat’, zoals we tegenwoordig het crossover-genre aanduiden, waar ook acts als Shantel (Duitsland), Goran Bregovic (Bosnië), Gogol Bordello (VS), Balkan Beat Box (Israël/VS), Amsterdam Klezmer Band en Fanfare Ciocarlia (Roemenië) tot gerekend worden.
Het blaasorkest van Markovic speelde een opzwepende rol op de soundtracks van ‘Arizona Dream’ (1993) en ‘Underground’ (1995), films van de Bosnisch/Servische regisseur Emir Kusturica, op muziek van componist Goran Bregovic. Vooral ‘Underground’ vormde de aanzet tot de wereldwijde opmars van ‘Balkanbrass’. De explosieve blaasmuziek, bijna altijd gespeeld door Roma-zigeuners, groeide - aangelengd met folk, klezmer, dance, rock, punk, hiphop en latin - uit tot ‘balkan beat’. Oosterse fanfares en bands braken door, westerse dj’s stortten zich op de Balkan. Hoewel de hype voorbij is, lijkt balkan beat een blijvertje. Nog steeds worden er veel Balkanfeestjes gehouden, en spelen acts als Balkan Beat Box, Ciocarlia, Shantel en Gogol Bordello voor volle zalen. Balkan beat lijkt mainstream geworden tussen genres als latin, rock en dance.
Alleen op de muzieknetwerksite My Space komt de genre-aanduiding nog niet voor. Daar laat het Markovic-orkest (negen blazers, vier percussionisten) zich indelen bij ‘rootsmuziek’, ‘big beat’ en ‘trance’. Grappig genoeg sluit haar sensuele mix van oosterse coceks, Habsburgse hoempa en marsmuziek, Spaanse rumba, Amerikaanse funk en jazz daar precies bij aan. Het feestelijke ratjetoe is stevig geworteld in de Balkan, met het opzwepende gehalte van de beats zit het wel goed, net als met de trance-impact van de extatische grooves.
Hoewel wij op 5 mei een nationale feestdag vieren, doen de Servische Roma het een dag later dikjes over. Het is niet alleen de verjaardag van Boban, maar ook St. George-dag, ofwel Ederlezi, voor Servische zigeuners dé feestdag van het jaar. Het officieuze Roma-volkslied ‘Ederlezi’ zal ongetwijfeld klinken op de Parade, en zal ook bijval krijgen; het is een balkan beat-megahit.
