lees interview Brabants Dagblad 13-10
Enfant terrible der Tilburgse letteren
Anton Dautzenberg brengt bundel vol ontregelende verhalen. In november staat de Tilburgse schrijver op literatuurfestival Crossing Border in Den Haag.
door Dieter van den Bergh
Een waarschuwing vooraf: A.H.J. Dautzenberg is géén ‘voorstander van gezelligheid’. “Ik ben er niet om het mijn lezers gemakkelijk te maken”, vertelt de auteur. In de dertig verhalen, gebundeld in prozadebuut ‘Vogels met zwarte poten kun je niet vreten’, gaat de Tilburger op geheel eigen wijze op zoek naar andere werkelijkheden om het banale, dagelijkse leven te ontstijgen. Het boek, uitgebracht bij de gerenommeerde Uitgeverij Contact, wordt vrijdag in Tilburg gepresenteerd.
Een zakenvrouw die tijdens een vergadering wordt ontvoerd door eskimo’s, de schrijver die plots in een van zijn eigen verhalen stapt, een clubje kompels dat uit het niets opdoemt; het kan zomaar in het mystieke, door schrijvers als Reve, Kafka en Camus geïnspireerde universum van Dautzenberg.
Ingewijden kunnen Anton Dautzenberg (1967), getogen in Heerlen, vanaf zijn 18e woonachtig in Tilburg, kennen als de tegendraadse Troy Titane, zijn inmiddels overleden alter ego, verantwoordelijk voor de absurdistische bundel ‘Op verzoek van Ruud Vreeman’. Toch voelt de schrijver zich niet helemaal thuis in ‘absurdistisch’ Tilburg. “Het absurdisme hier is vooral leuk en lollig. Dat staat me tegen. Net als de gezellige worstenbroodjescultuur. Ik ben aanhanger van het filosofisch absurdisme. Dat schuurt, en gaat over existentiële vragen.”
Dautzenberg maakt zijn naam als enfant terrible van de Tilburgse letteren in zijn verhalenbundel meer dan waar. Hij verwart, en zoekt voortdurend de grenzen op. Het ene moment ontroert hij met tedere verhalen over een avondje bejaardenbingo of over een einzelgänger op Vlieland, het andere moment leef je mee met een meisje van dertien dat met grote gretigheid wordt gestenigd, een hoerenloper die kickt op terminaal zieke prostituees, een zoon die seksuele gevoelens heeft voor zijn vader of een ‘American psycho’ die in de weer is met een bewusteloze vrouw. Gruwelijke verhalen soms, maar vaak bloedstollend mooi opgeschreven. Dan hebben we het nog niet gehad over de lichaamssappen die rijkelijk vloeien en over ‘kletsmajoor’ Bosshardt die met een kruisbeeld wordt ontmaagd.
Moet dan nou, zullen mensen zeggen, bovendien; shockeren is zó passé….
“Ik ben geen provocateur, provoceren is geen doel. Het blijkt dat sommige mensen vinden dat ik grenzen overschrijd. Ik ervaar dat niet zo. Ik wil de lezer een andere bril opzetten. Lichamelijkheid is vaak een goed motief om het thema te duiden. Het verhaal van Majoor Bosshardt is een allegorie op de naïviteit van geloof. Als het om de islam gaat is iedereen hypergevoelig; die mag je niet beledigen. Een katholiek icoon wel? Je kunt het zien als een aanklacht tegen het geloof, maar duiden laat ik graag aan de lezer over.”
Sommige verhalen werden eerder gepubliceerd, zoals Suikerfeest, in het tegendraadse Propria Cures, dat het haar ‘meest vieze gastbijdrage ooit’ noemde. Veelzeggend…
“Ik begrijp daar niks van. Het is een liefdevol verhaal waarin een oudere man seks heeft met een dertienjarig meisje. Vol verwijzingen naar Roman Polanski, maar dat ontgaat velen.”
Een groep die vaker terugkomt in je verhalen zijn ‘de negers’. Een boer begint met zwarte slaven een plantage in de Achterhoek, een jongen krijgt een doos met negers kado.
“'Neger’ is zo’n zwaar beladen term, daar speel ik mee, net als met de Duitse taal. De connotatie vind ik fascinerend, er resoneert zoveel mee. Het verschil tussen zwart en wit en rassen heeft voor zoveel miscommunicatie en tragiek gezorgd. Begrijp me niet verkeerd; ik vind het zeer kwalijk zaak dat een man als Wilders salonfähig is geworden, ongelooflijk dat zo iemand gedoogd wordt.”
Toch zullen sommige mensen aanstoot nemen aan je verhalen.
“Ergens aanstoot aannemen hoeft niet verkeerd te zijn, dat kan reinigend werken. Ik werd gister geïnterviewd door een journaliste van de VPRO-gids, ze was lyrisch, al had ze zich aan sommige verhalen kapot geërgerd. Dat zie ik als een groot compliment. En zij was op haar beurt blij dat ze zich weer ’s een keer geïrriteerd had.”
Boekpresentatie ‘Vogels met zwarte poten kun je niet vreten’ (Uitgeverij Contact, 297 pagina’s, ISBN 9879025435578), vrijdag 15 oktober, 20 uur, boekhandel Livius, Nieuwlandstraat 56, Tilburg, gratis toegang.
Op 20 november staat A.H.J. Dautzenberg op Crossing Border.
