(Brabants Dagblad, 20 januari 2010)
“Dit is het verhaal van mijn jeugd”
Afro-ster en activiste Angelique Kidjo maakt plaat met pop uit haar jeugd. Op 31 januari staat ze in 013.
door Dieter van den Bergh
Met kerst was ze nog ‘thuis’ in kuststad Cotonou in Benin, om de 83e verjaardag van haar moeder te vieren. De eerste verjaardag zonder haar vader, die vorig jaar overleed. De liedjes van haar plaat Oyo heeft hij nooit gehoord. Helaas niet, zegt zangeres Angelique Kidjo vanuit New York, waar ze woont met haar man, de muzikant Jean Hébrail, en hun 17-jarige dochter Naïma. Ze is benieuwd wat hij van haar versie van Petite Fleur zou vinden. Het oude liedje van New Orleans-klarinettist Sidney Bechet was zijn favoriet.
“Dit is het verhaal van mijn jeugd”, zegt Kidjo over Oyo (schoonheid). De plaat staat vol herinneringen aan haar Beninse jaren, die haar muzikaal vormde. Afrikaanse songs, zoals Atcha Houn, het eerste lied dat ze als zesjarige voor publiek zong, maar vooral funk en soul van artiesten als James Brown, Curtis Mayfield en Aretha Franklin. ‘Hadden jullie die muziek dan vroeger in Afrika?, vragen ze Kidjo niet zelden verbaasd. “Ja”, antwoordt de zangeres dan lichtelijk geïrriteerd, “en we reden ook niet meer op olifanten.”
Kidjo (Ouidah 1960) groeide op in een ‘educated family’, zoals ze zelf zegt. Haar vader, opgeleid in Dakar en Parijs, ging om met intellectuelen. Iedereen móest naar school, vonden ze thuis. En sporten. Want als je lichaam gezond is, kun je alles beter. Ook musiceren. “Mijn vader vond dat we een muziekplicht hadden omdat we talentvol waren. Zelf speelde hij banjo in een jazzband; Sinatra, Armstrong, Nat King Cole, de crooners. Hij speelde vaak na het avondeten voor ons. Mijn moeder was klarinettist en choreograaf en mijn broer speelde westerse soul en rock. Muziek die op de radio werd gedraaid en die je in de platenzaken kon kopen. Tot 1972 dan, toen de dictator westerse muziek in de ban deed. Pas op mijn twaalfde ging ik me afvragen waarom er zwarte mensen op die Amerikaanse elpeehoezen stonden: hoe kon je én Afrikaans én Amerikaans zijn. Toen leerde ik over de slavernij.”
Oyo verschijnt dertig jaar na Kidjo’s debuut Pretty (1980), waarmee ze haar naam vestigde in West-Afrika. Drie jaar later slaat de zangeres op de vlucht voor het marxistische regime van Mathieu Kérékou. “Zes jaar heb ik niet met mijn ouders kunnen praten, verschrikkelijk. Ik zat op een flatje in Frankrijk en keek Out of Africa op tv. Ik jankte het uit. Hoe romantisch die film ook is, dat was op dat moment mijn link met Afrika. Ik rook de lucht, de bomen, de planten. It doubled my pain.” Het thema van Out of Africa belandde op Oyo.
De plaat is overgoten met die typische Kidjo-saus; een crossover van Afrikaanse muziek, funk, r&b, soul en hiphop. Al zijn het dit keer vooral covers, zoals I Got Dreams van Otis Redding, Santana’s Samba Pa Ti (met trompettist Roy Hargrove), James Brown’s Cold Sweat en Baby I Love You van Aretha Franklin (met Dianne Reeves).
Een ogenschijnlijk vreemde eend in de bijt is Dil Main Chuppa Ke Pyar Ka, titelsong van de Indiase filmkraker Aan (1952). “Bollywood was hier eerder dan Hollywood. Aan heb ik als kind wel tien keer gezien, heerlijk, elke keer weer delfde het kwaad het onderspit.”
Speciale plekjes op Oyo zijn ingeruimd voor de in 1973 gestorven zangeres Bella Bellow uit Togo en voor Miriam Makeba, de in 2008 overleden koningin van de Afrikaanse muziek. Makeba was een vriendin en rolmodel. “Zonder haar was ik niet geworden wie ik nu ben. Meisjes die optraden, dat waren junkies of hoeren. En dus onhuwbaar. Maar toen kwam Miriam, en zag ik dat het wél kon. Ik besloot hetzelfde te gaan doen. Mijn sekse zal nooit bepalend zijn voor wat ik doe, net zo min als mijn huidskleur.”
Sinds 2002 is Kidjo Unicef-ambassadeur. Ook runt ze stichting Batonga, die zich inzet voor onderwijs van Afrikaanse meisjes. Onlangs was ze aanwezig bij de klimaattop in Kopenhagen om aandacht te vragen voor de extreme droogte in veel Afrikaanse landen.
Wil je Afrika helpen, stort dan geen geld, zegt de bevlogen diva, want het verdwijnt. Ga zelf het Afrikaanse veld in, zoals haar muziekvriend en medeactivist, de zanger John Legend onlangs deed. Natuurlijk zei Legend ‘ja’ toen Kidjo hem vroeg voor een duet in Curtis Mayfields Move On Up.
Zonder haar liberale en muzikale vader had ze artiesten als Curtis Mayfield nooit ontdekt. Dus droeg ze Oyo aan hem op. “Waar hij nu ook is, ik hoop dat hij deze plaat kan beluisteren, zodat hij ziet dat ik aan mijn muziekplicht heb voldaan.”
Angelique Kidjo, 31 januari, Grote Zaal 013, Tilburg
