(Brabants Dagblad, 14-01-10)
Spartelende lijven op pompende adrenalinerock
door Dieter van den Bergh
Hoe klinkt het menselijk lichaam als muziekinstrument? Bevreemdend, maar ook een beetje grappig, zo bewijzen drie muzikanten die zich aan het begin van de voorstelling nieuwZwart ritmisch mogen uitleven op weerloze naakte lijven. Met nieuwZwart leveren choreograaf Wim Vandekeybus en zijn ensemble Ultima Vez. wederom een spraakmakende dansvoorstelling af. Wat de Vlaming voor ogen had was een ‘rockconcert zonder in het cliché te vervallen van het bandje dat songs staat te spelen’, zo vertelde hij voor aanvang. Vandekeybus werkte eerder met muzikanten als Arno, Marc Ribot, David Eugene Edwards en David Byrne. Dit keer koos hij voor live-muziek van Mauro Pawlowski, onder meer gitarist van dEUS, die wordt bijgestaan door gitarist Elko Blijweert en drummer Jeroen Stevens. Hun hallucinerende, soms snoeihard pompende (stoner)rock werd de hartslag van een theatraal en poëtisch dansspektakel. De Vlaamse choreograaf selecteerde zeven nieuwe, frisse dansers, een internationaal gezelschap met drie vrouwen en vier mannen tussen de 17 en 21 jaar. Niet per se de beste dansers, maar de meest geschikte voor deze energieke show. “Ik wilde enkel nieuwe bewegingen”, aldus Vandekeybus. Om zijn dansers zo veel mogelijk creatieve vrijheid te geven en zo min mogelijk te beïnvloeden repeteerden ze twee weken in het donker. Donker is het ook bij aanvang van nieuwZwart, als de dansers in glinsterend gouden folie het podium opkronkelen. De knisperende folie, een inventieve vondst, speelt ook naar de climax toe een belangrijke rol.
Wat de kijker voorgeschoteld krijgt, is een apocalyptisch universum, waarin dolende, vaak gekwelde wezens hun oerdriften niet kunnen bedwingen. De kijker wordt nog verder het moeras ingezogen door de duistere teksten van Peter Verhelst, indrukwekkend gedeclameerd door de Australische Kylie Walters, soms à la new wave-poëet Anne Clark. Walters is vanavond het gezicht van de vrouwelijke versie van nieuwZwart, want er is ook een mannelijk variant. Haar Engelse teksten zijn niet boventiteld, bewust niet, zo vertelt Vandekeybus, “want je hoeft niet elk woord letterlijk te nemen, het gaat om associaties.” Associaties met de menselijke evolutie, met voorplanting, geboorte en dood liggen voor de hand in dit existentialistische stuk, waarin de primitieve dierlijke instincten heersen. Dansers kronkelen als larven en rupsen over elkaar, kreunend en hijgend, ze springen als bokken en sprinkhanen rond, spartelen spastisch als een vis op het droge of een schilpad zonder schulp. Ze huppelen rond als naïeve kinderen, omhelzen elkaar liefdevol, maar gaan zich even later even gemakkelijk te buiten aan agressief gedrag en seksueel getinte uitspattingen.
“Het theater moet een andere planeet zijn, een stuk moet vervreemden, zonder per se te provoceren”, zegt Vandekeybus. In deze opzet is de Vlaming ruimschoots geslaagd met dit woeste, fysische spektakelstuk, vol jonge lijven die magistraal bewegen op overdonderde adrenalinerock.
NieuwZwart van Wim Vandekeybus/Ultima Vez en Mauro Pawlowski, gezien 12 januari Chassé Breda. Te zien, 26 januari Theaters Tilburg, 20.15u. Met om 19.15u een inleiding. Ook te zien vanavond in Schouwburg Rotterdam, 20 januari Stadsschouwburg Utrecht, 22 januari Kunstmin Dordrecht.
