(uit festivalkrant BN/De Stem Filmfestival Breda)
‘Moeilijkste rol van mijn leven’
Johanna ter Steege speelt Anna in de radicale roadmovie Last Conversation (Het Laatste Gesprek).
door Dieter van den Bergh
Dé ultieme acteeruitdaging. Daarom accepteerde Johanna ter Steege (1961) de uitnodiging van regisseur Noud Heerkens (1954) om vanuit een auto een film van 75 minuten op te nemen in één lange ‘take’.
“Gekkenwerk natuurlijk, maar ook zó spannend en aanlokkelijk dat ik niet kon weigeren”, aldus de actrice.
In Last Conversation, het speelfilmdebuut van Heerkens, heeft de trotse carrièrevrouw Anna (Ter Steege) tijdens een autorit door de Ardennen voor de laatste keer haar ex-minaar aan de lijn. Ze doet er alles aan om hem zo lang mogelijk aan de telefoon te houden. De roadmovie valt niet alleen op door subliem acteerwerk van Ter Steege, maar misschien nog meer door het radicale one-take-concept. Voorbeelden van ‘one-take-speelfilms’ liggen in de filmwereld niet voor het oprapen. Russian Ark (2003) van Sokoerov is er eentje, en waarschijnlijk de bekendste. One-take-films rond één personage en één lokatie, zoals Last Conversation, zijn helemaal uniek. “Alles wat je ziet is echt en ik doe alles zelf”, legt Ter Steege uit. “Autorijden, op het verkeer letten, telefoneren. Tijdens normale filmopnames heb je takes van twee minuten, vier minuten is al lang. En dan nog kun je het minstens acht keer overdoen. Nu moest elke seconde waarheidsgetrouw zijn, 75 minuten lang kon er niets mis gaan. Dat is enorm zwaar.”
Achttien dagen werd er gerepeteerd. Ter Steege: “Ik zat op een stoel met voor me een stoeltje, dat zogenaamd het autostuur was. We zijn drie keer met een echte auto de weg opgegaan, om de rit uit de film te maken.”
Nadat er maar liefst vierentwintig camera’s op de Jaguar XJS waren gemonteerd, kon de sportwagen met bestuurster Ter Steege op weg voor de opnames, door het ‘real life-decor’ van de Ardennen rond Dinant. De regiewagen met onder meer de regisseur, cameraman Richard van Oosterhout en tegenspeler Ruurt de Maesschalck volgde op vier minuten. “Zo konden ze niet in beeld komen, maar mocht er echt iets mis gaan, dan zouden ze snel genoeg bij mij zijn.”
Twee dagen waren er in februari 2008 uitgetrokken voor de opnames, twee ritten per dag, heel vroeg in de ochtend en in de namiddag. De route kende Ter Steege inmiddels uit haar hoofd. Maar wat er onderweg - in het echte verkeer - zou gaan gebeuren was onzeker. “Het was een vreemde mix van fictie en werkelijkheid. Wat fout zou gaan, daar had je maar mee te dealen.” Van de vier opnameritten was alleen de laatste bruikbaar. “Bij rit één waren door de kou de ramen beslagen, maar de verwarming kon niet aan omdat die teveel lawaai maakte. Bij rit twee was er een probleem met de telefoons, bij rit drie had ik slecht geacteerd. Dan word je best nerveus, met al die camera’s op je neus, en het geld dat langzaamaan opraakt.”
Last Conversation is een dialoog verpakt als monoloog, de tegenspeler horen we niet en krijgen we ook niet te zien. Maar hij is het wel die bijna de hele film belt met Anna. Echt belt. “We hebben overwogen het telefoongesprek te fingeren, maar dat was qua concentratie, al autorijdend echt niet te doen.”
Last Conversation werd volgens Ter Steege een ‘heel emotionele film’. “Over het verwerken van pijn die naar boven komt als je een geliefde moet los laten. Anna had jaren een geheime relatie met een getrouwde man. Hij heeft er een punt achter gezeten. Zij kan dat niet accepteren.”
Het is de zoveelste zware rol waar Ter Steege, die in 1988 doorbrak met Spoorloos, voor werd gecast, terwijl ze al jaren stiekem solliciteert naar een lichtere rol, een comedy bijvoorbeeld. Neemt niet weg dat ze zeer tevreden is met het ‘geslaagde’ Last Conversation, de ‘moeilijkste rol van mijn leven’.
