(uit bijlage International Filmfestival Breda)
De schrijnende kloof tussen alles en niets
Mammoth beleefde in Breda haar Nederlandse première. De eerste Engelstalige film van de geëngageerde filmer Lukas Moodysson ontroert en verontrust.
door Dieter van den Bergh
Zijn films lokken soms extreme reacties uit. Zo kwam het bij een screening voor dat er iemand in het publiek moest overgeven, een andere keer werd er seks bedreven in de zaal. De reactie op zijn nieuwe film Mammoth? Lukas Moodysson hoeft niet lang na te denken. “Gehuil.” En okay, soms ook boegeroep van cynische journalisten. Maar kritieken, die interesseren hem niets, vertelt de Zweedse succesregisseur laconiek.
Het ontroerende, maar ook verontrustende Mammoth kent drie verhaallijnen. Vertrekpunt is het jonge, succesvolle New Yorkse stel, internetmiljonair Leo (Gael García Bernal) en arts Ellen (Michelle Williams). Ze hebben een dochter, Jackie (7), die de meeste tijd doorbrengt met haar Filippijnse nanny Gloria. Vanuit New York wordt uitgebreid ingezoomd op Gloria’s gezin in de Filippijnen en op lustparadijs Bangkok, Thailand, waar Leo in zijn privé-jet op zakenreis naar toe vliegt.
Moodysson werd bekend met rauwe, sociale en soms tegen de Dogma-stijl aanleunende Zweedse drama’s als Fucking Amal, Together en Lilya 4-ever. Na het omstreden A Hole in my Heart (2004) en het experimentele Container (2006) werd uitgekeken naar weer een toegankelijke film. Dat werd Mammoth, zijn eerste Engelstalige film en de eerste met grote sterren. “Ik wilde een Engelstalige film, maar was niet per se op zoek naar grote sterren. Bernal heb ik benaderd net op het moment dat hij in Finland op de planken stond met de theaterversie van Together. Puur toeval.”
Mammoth staat stil bij zaken als werk, carrière en hedonisme. Moodysson: “Ik zie bij veel mensen om me heen dat ze zich neerslachtig voelen, en verward zijn. Ook al hebben ze alles, diep in hun hart weten ze dat er iets mis zit. Ook de rijke Leo leidt aan een ondefinieerbare vorm van weltschmerz en zit niet lekker in zijn vel. Hij is verdwaald in zijn leven. In Thailand besluit hij dat hij alles anders wil. Ik veroordeel hem niet, maar probeer hem te begrijpen.”
Andere terugkerende thema’s in de film: verbanden, multiculturalisme en de gevolgen van mondialisering. “Iedereen staat met elkaar in verband. Pak twee willekeurige mensen uit het spinnenweb en ze zijn nooit verder dan vijf handdrukken van elkaar verwijderd. Fascinerend.” Maar door de mondialisering zijn er meer scheve verhoudingen, zegt de Zweed. “De kloof tussen alles en niets hebben wordt schrijnender. Uitbuiting en misbruik nemen toe. Zowat heel Thailand is gebaseerd op westerse behoeften, maar toerisme schurkt soms tegen uitbuiting aan.”
Hoewel Moodysson nooit het doel heeft gehad een anti-globalistische film te maken, beseft hij achteraf dat er in Mammoth een ‘bepaalde ideologie’ is geslopen. “Daar word ik nu op afgerekend.” Ondanks de soms negatieve kritieken lijkt Mammoth uit te groeien tot een publiekslieveling. Vooral het thema ‘afwezige ouders’ maakt indruk, zo merkt Moodysson. “Bij de première in Stockholm sloegen veel bezoekers de afterparty over. Niet omdat ze de film zo slecht vonden, maar omdat ze zo snel mogelijk naar hun kinderen wilden.”
Moodysson maakt zich druk over afwezige ouders. “Er bestaat een opvoedmethode die voorschrijft dat je een kwartier per dag iets actiefs met je kind doet. Buiten standaardzaken als eten en tv-kijken om. Het kind bepaalt wat je dat kwartier gaat doen. Schrikbarend hoe weinig mensen aan dat kwartier komen.”
Zelf is Moodysson, die bekend staat als feminist, veel bij zijn drie kinderen, van 5, 10 en 13 jaar. Een nanny is niet nodig. Lachend: “Er zit veel tijd tussen mijn projecten. Daardoor ben ik veel thuis, te veel vinden mijn kinderen soms.” Tijdens de opnames in New York en Thailand waren zijn kinderen er gewoon bij. “Het zou wel erg tragisch zijn om een film over afwezige ouders te maken en dan zelf steeds de afwezige ouder te zijn.”
