De grootste lul van de stad

De Vlaamse Trainspotting en Reservoir Dogs wordt de film al genoemd, maar ook het Belgische antwoord op Spetters (Paul Verhoeven, 1980). De Vlaamse film Ex-drummer is omstreden. ‘Plat’, ‘weerzinwekkend’, zijn enkele kwalificaties van bezoekers, nog nakokhalzend van het spoor van geneuk, gevloek, geweld, racisme, homofobie, seksisme en onverschilligheid, dat regisseur Koen Mortier achterlaat in de bioscoop. ‘Gedurfd’, ‘rauw’ en ‘grensverleggend’ zeggen de bewonderaars. Goed of slecht, ongemerkt gaat Ex-drummer in elk geval niet voorbij. Wat wil je met een film waarin al in het openingsshot een vrouw met een baksteen wordt bewerkt. In Nederland werd de film enthousiast onthaald tijdens de recente wereldpremière op het Internationaal Filmfestival van Rotterdam. Ex-drummer dong zelfs mee in de race om een felbegeerde Tiger Award. Verantwoordelijk voor het verhaal is Hermans Brusselmans, enfant terrible van de Vlaamse Letteren, maar waarschijnlijk ook de meest gelezen auteur. ‘De allerbeste Brusselmansverfilming ooit!’ juicht het affiche. Wat wil je: het is de eerste verfilming. Zijn Ex-drummer (uit 1994), met Ex-schrijver (1991) en Ex-minnaar (1993) gebundeld tot de veelverkochte trilogie Plotseling gebeurde er niets, vormde het uitgangspunt. Het is Brusselmans’ meest extreme boek, het meest agressieve, meest onverschillige. Een boek waarin van alles gebeurt, en dat is zeldzaam in zijn oeuvre. Ex-drummer vertelt het verhaal van de cynische Dries - het doorgedraaide alter ego van Herman Brusselmans - , een gevierd schrijver, die vanwege zijn bekendheid door drie provinciale losers van rond de veertig wordt benaderd om mee te spelen in hun rockband ‘The Feminists’ tijdens de rockwedstrijd op het festival van Leffinge. (De concurrentie heet ‘Harry Mulisch’). Om lid te worden van de band is een handicap een vereiste. Koen de losgeslagen kale zanger slist, en hangt in zijn vrije tijd als een vleermuis aan het plafond van zijn huis of martelt vrouwen, Ivan de verslaafde en verschrikkelijk slechte gitarist is hardhorend en Jan de homoseksuele bassist kampt met een stijve arm sinds zijn moeder hem op aftrekken betrapte. De handicap van Dries de drummer: hij kan niet drummen. De arrogante Dries beschouwt het als een experiment eenmaal ‘buiten zijn eigen geluk te treden’ en af te dalen naar de minder bedeelde wereld van de Vlaamse white trash. Hij ontpopt zich als gewetenloos manipulator en zijn komst leidt dan ook tot steeds gewelddadigere situaties waarin de bandleden elke controle over hun leven lijken te verliezen. Hoewel zijn bandleden niet bepaald fijne figuren zijn, is Dries zonder meer ‘De grootste lul van de stad’, zoals zanger Flip Kowlier het zo mooi in West-Vlaams dialect mag zingen op de soundtrack. Die soundtrack, met vooral snoeiharde bijdragen van de populaire rockband Millionaire, speelt een enorme rol in de film. Want Ex-drummer is zeker ook een muziekfilm, waarbij vooral de lokale bands bekende rocksongs mogen opvoeren. Ook komt de echte rockster Arno Hintjens nog even opdraven. Ex-drummer is een enerverende film, maar zal de ware Brusselmans-adept waarschijnlijk toch niet helemaal behagen. Dries wordt sterk neergezet door acteur Dries Vanhegen, maar hij is geen geloofwaardige ‘Brusselmans’. Zelfs niet in zijn meest gruwelijke variant zoals in het boek. Waar Brusselmans het moet hebben van zijn ijzersterke, vaak bijtende humor zien we in het bikkelharde en cynische Ex-drummer vooral geweld om het geweld. En daar blijkt weinig grappigs aan. Maar velen, waaronder waarschijnlijk vooral jongeren, zullen er desondanks van smullen, net als destijds van het al even ‘controversiële’, want ‘a-morele’ Spetters.