Hoe zou Jezus overleven als hij nu op aarde werd ‘gedropt’? Striptekenaar Jeroen de Leijer en stadsdichter Nick J. Swarth lieten hun fantasie de vrije loop in een even intrigerende als spraakmakende ‘kruisweg’. Waarschijnlijk nog dit jaar krijgt het werk een plek in Theater de NWE Vorst.
door Dieter van den Bergh
‘Ik ben er niet voor om kunst uit te leggen’, luidt het credo van dichter Nick J. Swarth. Maar voor ‘Statie 6’ wil hij wel een uitzondering maken. We zien een tekening van een non met een dildo-achtig voorwerp in haar hand. ‘Een plastisch bewijs betreffende het formaat werd geleverd door een gipsgietende groupie, een pips, mollig meisje dat bekend stond als Cynthia Plaster Caster’, aldus de begeleidende tekst. “Cynthia Plaster Caster bestaat echt”, zegt Swarth. “Een groupie die gipsafdrukken maakte van penissen van popsterren.” Van wie de ‘penis’ in de hand van de non is, laat zich raden.
Statie 6 is een van de veertien staties uit het boekje ‘Horror Vacuï!, een docudrama in veertien staties’, dat Jeroen de Leijer (o.a. Eefje Wentelteefje, Radio Bergeijk, oud-Univers)) en (stads)dichter Nick J. Swarth in 1999 publiceerde. Het kruiswegproject krijgt nu een vervolg dankzij KORT (Kunst in de Openbare Ruimte Tilburg). Bedoeling is dat de staties nog dit jaar een plek krijgen, verdeeld over het verbouwde Theater De NWE Vorst. De gemeente Tilburg heeft hiervoor 50.000 euro gereserveerd. Maar na een artikel in Brabants Dagblad, waarin de plannen uit de doeken werden gedaan, ontstond de nodige commotie. Er volgden ingezonden brieven, sommige grimmig van toon. Men vond het project ‘walgelijk’ en ‘respectloos’. De kloosterordes van Brabant tekenden bezwaar aan bij de gemeente tegen de financiering. Gevolg: twee wethouders van het CDA trokken hun handen van het project af. ‘Tendentieus’, noemt Swarth het artikel, ‘niet de inhoud aangaande, maar aangestuurd door rellerigheid’. “Mensen reageren op één prent die in de krant staat en staan meteen op hun achterste benen, zonder te weten waar het echt over gaat. Ik snap de gevoeligheid, maar als mensen niet de moeite doen om het te begrijpen, laat de kritiek me koud. Ik heb geen kapucijn of frater aan de deur gehad om die andere dertien prenten te zien.”
Insteek van De Leijer en Swarth was om Jezus als ‘gewoon mannetje’ te plaatsen in het heden, ontdaan van alle heiligheid. Niet ‘Jezus de Heilige’, zoals in de oorspronkelijke, op het christelijke lijdensverhaal geïnspireerde staties, maar ‘Jezus het Fenomeen’, een grootheid in dezelfde categorie als ‘Elvis Presley of Pim Fortuyn’. Jezus probeert anno nu zijn geloof opnieuw op poten te zetten, maar dit pakt behoorlijk cynisch uit. “Jezus wordt geconfronteerd met onverschilligheid in een mediageile en commerciële samenleving.” De staties refereren volgens Swarth aan het fenomeen ‘beroemd zijn’, aan idols, would-be’s en wannabees: kortom, de hedendaagse hedonistische popcultuur, waarin de media en commercie ongetwijfeld met Jezus aan de haal gegaan zouden zijn. In de staties zien we Jezus lopen bij de Burger King, leurt hij - in een gesponsord shirt - zijn kruis naar de metro of komt - op een tekst die refereert aan een lid van boyband Hanson - voorbij zijn ‘eigen’ Hotel Golgotha, want ‘iedere voetballer heeft tegenwoordig een onderbroekenlijn’. “Ik zou het met de beste wil van de wereld niet respectloos kunnen noemen. Onze Jezus roept eerder mededogen op. Hij probeert er iets van te maken, maar zijn missie faalt volledig.”
Maar om toch ‘geen buil te vallen’ aan de materie werd een ondersteunde adviescommissie gevormd, die kan waarschuwen voor ‘potentiële valkuilen’. De commissie bestaat uit onder meer auteur/journalist Stine Jensen, Jos Wilbrink (directeur NBKS), en UvT-jurist Gert-Jan Leenknegt en UvT-liturgist Louis van Tongeren. “De ophef verbaast me niets”, zegt Van Tongeren, “maar ik vind het niet helemaal terecht. Ik denk dat mensen een denkomslag moeten maken. Hoe benader je het kunstwerk? De traditionele kruisweg heeft een devotionele betekenis, maar in dit werk is die betekenis er juist helemaal niet. Het werk stemt tot nadenken, dat is alleen maar goed.”
Toch vindt Van Tongeren dat De Leijer en Swarth wél eventjes op de grens van het betamelijke balanceren, namelijk in Statie 1. We zien Jezus naast Charles Manson (Barabas?), met een hakenkruis op z’n hoofd. “Ik heb de jongens geadviseerd dit aan te passen, hier krijg je te maken met een andersoortige gevoeligheid.” Swarth en De Leijer zeggen bereid te zijn het hakenkruis te verwijderen, ook al had Manson die daadwerkelijk op zijn hoofd gekrast. Wordt ondanks deze concessie ongetwijfeld vervolgd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten